Phương pháp Tiêu sợi huyết trong điều trị đột quỵ nhồi máu não

Cơ chế tác dụng của thuốc tiêu sợi huyết

Nguyên nhân gây đột quỵ nhồi máu não là do hình thành các cục máu đông làm tắc dòng chảy mạch máu máu não. Việc điều trị bằng thuốc tiêu sợi huyết có vai trò làm tan cục máu đông – huyết khối gây tắc mạch máu não. Từ đó giúp tái thông mạch máu não bị tắc. Điều trị bằng phương pháp này giúp người bệnh không phải phẫu thuật, hay các can thiệp xâm lấn.

Đây là loại thuốc duy nhất được FDA Hoa Kỳ chấp thuận sử dụng trong điều trị đột quỵ thiếu máu não cấp trong 3 giờ đầu kể từ khi triệu chứng đầu tiên xuất hiện. Và cũng là phương pháp điều trị được khuyến cáo ở mức độ cao nhất tại nhiều quốc gia như: Mỹ, châu Âu,…

Cục máu đông làm tắc mạch máu não, gây đột quỵ nhồi máu não

Hiệu quả của thuốc tiêu sợi huyết

Thuốc tiêu sợi huyết giúp giảm tỷ lệ tàn tật, tăng khả năng phục hồi vận động cho bệnh nhân. Theo thống kê, tỷ lệ bệnh nhân không bị tàn phế, liệt vận động mức tối thiểu tăng thêm hơn 30% khi bệnh nhân được điều trị sớm bằng thuốc tiêu sợi huyết. 13% người bệnh có thể phục hồi chức năng sau 3 tháng.

Thêm vào đó, cứ 8 bệnh nhân được điều trị bằng thuốc tiêu sợi huyết thì sẽ có 1 người có thể trở về cuộc sống bình thường.

Thời điểm vàng để dùng thuốc tiêu sợi huyết cấp cứu đột quỵ não

Những bệnh nhân bị đột quỵ não cần phải được phát hiện và điều trị càng sớm càng tốt. Bởi thời gian là yếu tố đóng vai trò vô cùng quan trọng, ảnh hưởng trực tiếp đến kết quả điều trị của người bệnh.

Trước đây khi chưa có phương pháp điều trị bằng tiêu sợi huyết thì người bệnh sẽ phải chịu những di chứng vô cùng nặng nề về sau. Như liệt nửa người, méo mồm, nói ngọng,… Thậm chí tính mạng của người bệnh cũng bị đe dọa nghiêm trọng.

Tuy nhiên, hiện nay nhờ có phương pháp điều trị bằng thuốc tiêu sợi huyết kịp thời làm tan cục máu đông. Mà không phải can thiệp bằng phẫu thuật thì người bệnh có thể thoát khỏi tình trạng nguy kịch, hồi phục nhanh chóng.

Mặc dù vậy, không phải bệnh nhân đột quỵ nào cũng có thể áp dụng phương pháp này.

Thời điểm vàng để điều trị bằng thuốc tiêu sợi huyết là trong 3 giờ đầu kể từ khi triệu chứng đầu tiên xuất hiện

Cửa sổ điều trị thuốc tiêu sợi huyết có hạn. Thời điểm Vàng để sử dụng thuốc là trong 3 giờ đầu. Một số trường hợp có thể lên đến 4,5 giờ tính từ thời điểm xuất hiện các triệu chứng đầu tiên như méo miệng, lưỡi tê cứng, yếu nửa người, không nói được, đau đầu,… Sau thời gian vàng, các bác sỹ sẽ không thể chỉ định dùng thuốc tiêu sợi huyết. Mà phải chuyển sang điều trị bằng phương pháp khác.

Để kết quả điều trị đạt hiệu quả tốt nhất và có thể áp dụng được phương pháp tối ưu nhất thì cần phải đưa người bệnh đến cơ sở y tế sớm nhất.

Đối tượng được chỉ định điều trị bằng thuốc tiêu sợi huyết

• Từ 18 tuổi trở lên
• Thời gian từ khi khởi phát đột quỵ đến khi dùng thuốc dưới 3 tiếng, một số trường hợp có thể lên đến 4,5 tiếng
• Chẩn đoán nhồi máu não cấp với thang điểm NIHSS từ 4-22
• Không có hình ảnh xuất huyết não trên CT hoặc trên Cộng hưởng từ MRI

Ngay lập tức gọi cấp cứu khi phát hiện ra bản thân hoặc người xung quanh bị đột quỵ

Đối tượng chống chỉ định điều trị bằng thuốc tiêu sợi huyết

• Triệu chứng khởi phát đột quỵ đầu tiên lớn hơn 4,5 tiếng HOẶC không chắc chắn về thời gian
• Khởi phát có cơn co giật
• Không chụp CT sọ không cản quang, hoặc có bằng chứng chảy máu trên CT sọ não
• Có các triệu chứng đột quỵ gợi ý xuất huyết dưới nhện, mặc dù CT sọ não cho thấy bình thường
• Hình ảnh CT sọ cho thấy Nhồi máu não lớn hơn ⅓ bán cầu
• Bệnh nhân có khiếm khuyết Thần kinh lớn với điểm NIHSS > 22
• Chấn thương hoặc chảy máu tiến triển
• Có tiền sử đột quỵ, chấn thương nặng, nhồi máu cơ tim, xuất huyết não hoặc phẫu thuật sọ não trong 3 tháng gần đây
• Có tiền sử chảy máu tiêu hóa, tiết niệu trong 21 ngày
• Tiền sử chấn thương lớn, phẫu thuật lớn trong 14 ngày
• Chọc dò tủy sống hoặc động mạch ở nơi không ép được trong 7 ngày
• Có những bệnh lý nội sọ: dị dạng động tĩnh mạch, túi phình,…
• Có bất thường về đường huyết (< 50mg/dl hoặc > 400mg/dl)
• Số lượng tiểu cầu < 100.000mm3
• HA không kiểm soát được (HA tâm thu > 185mmHg hoặc HA tâm trương > 110mmHg)
• Điều trị thuốc chống đông gần đây với INR > 1.5 giây

Quy trình điều trị nhồi máu não bằng thuốc tiêu sợi huyết

Điều trị bằng thuốc tiêu sợi huyết đường tĩnh mạch:

• Theo khuyến cáo, thuốc tiêu sợi huyết Alteplase (Actylyse lọ 50mg/50ml) được dùng với liều 0.9mg/kg (liều tối đa 90mg). Trong đó 10% tiêm liền vào tĩnh mạch trong 1 phút. 90% còn lại được truyền tĩnh mạch liên tục trong 1 giờ.
• Sau đó, bệnh nhân được chuyển tới khoa điều trị tích cực hoặc đơn vị đột qụy não để theo dõi.
• Chụp lại cắt lớp vi tính sau 24h và có thể bắt đầu dùng thuốc chống kết tập tiểu cầu sau đó nếu không thấy biểu hiện chảy máu.

Điều trị bằng thuốc tiêu sợi huyết đường động mạch

• Ưu điểm lớn nhất của phương pháp này là thuốc tập trung với nồng độ cao, tại vùng có cục huyết khối, ít ảnh hưởng đến toàn thân. Đặc biệt có thể đánh giá được trực tiếp quá trình tái thông mạch.
• Mặc dù vậy, đây là kỹ thuật phức tạp, chỉ được thực hiện ở một số cơ sở chuyên khoa. Chính vì vậy, phương pháp điều trị tiêu sợi huyết bằng đường tĩnh mạch vẫn chiếm tỷ lệ cao hơn.